Kofeina - działanie, źródła, efekty

Wielu z nas nie wyobraża sobie dnia bez kawy lub napojów energetycznych. Kofeina to również bardzo popularny suplement diety spożywany okołotreningowo. Jednak nie tylko w kawie znajdziemy kofeinę, a i picie energetyków nie zawsze jest dobrym pomysłem. Co powinniśmy wiedzieć o kofeinie zanim zaczniemy ją spożywać?

Kofeina - Czym jest?

Kofeina to związek chemiczny, który znajdziemy w ziarnach kawy, ale również w wielu innych surowcach roślinnych. Może być też otrzymywana syntetycznie. Została odkryta na początku XIX wieku przez niemieckiego chemika Friedricha Rungego (który wyizolował czystą postać kofeiny), ale ludzie spożywali kofeinę już od epoki kamiennej żując liście i nasiona (zauważali, że przy spożywaniu ich przestają być zmęczeni). Przy dłuższym stosowaniu występuję zjawisko tolerancji - odpowiedź biologiczna organizmu stopniowo słabnie.

Źródła kofeiny

W zależności od źródła, kofeina ma inną nazwę. Kiedy mówimy o kofeinie w herbacie - jest to teina. Kiedy pochodzi z guarany - nazywamy ją guaraniną, z kolei kiedy mówimy o kofeinie z ostrokrzewu paragwajskiego (yerba mate) - jest to mateina. Jest też obecna w niewielkiej ilości w kakao. W przypadku ziaren kawowca zawartość kofeiny zależy od gatunku i sposobu przyrządzenia ziaren. W przypadku herbaty, zawartość kofeiny w suszu jest większa niż w ziarnach kawowca, jednak we właściwym napoju jest jej znacznie mniej z powodu sposobu parzenia. Również w napojach typu cola występuje spora ilość kofeiny bo od 10 do 50 mg na porcję. W przypadku napojów energetycznych jest to zazwyczaj ilość powyżej 80 mg na porcję. Kofeina występuję też w niektórych lekach przeciwbólowych.

Działanie

Kofeina to środek stymulujący, który pobudza ośrodkowy układ nerwowy. W umiarkowanych ilościach jest w stanie zmniejszyć uczucie zmęczenia, zwiększyć wydolność organizmu (co cenią sobie nierzadko sportowcy), wyostrza uwagę oraz koncentrację, a nawet poprawia nastrój. Co ciekawe, badania wskazują na to, że kofeina także poprawia pamięć długotrwałą i zapobiega demencji. Nie zaleca się spożywać jej natomiast kobietom w ciąży, choć nie ma jednoznacznego potwierdzenia, że kofeina im szkodzi. Jeżeli chodzi o pozostałe efekty, picie kawy oraz herbaty wykazuje działanie zmniejszające ryzyko chorób serca, płuc, udaru czy infekcji, jednak należy pamiętać o pozostałych składnikach w tych napojach, jak na przykład antyoksydanty, które mogą działać w ten sposób. Wszelkie działania kofeiny, jak poprawa koncentracji czy zmniejszenie senności, to efekt krótkotrwały i wraz z wydalaniem z organizmu ginie. Średni czas półtrwania wynosi około 4 godziny, u każdego człowieka będzie to inny czas, na przykład u palaczy jest on krótszy. Co może być ciekawe dla alergików, kofeina także może obniżać poziom histaminy w organizmie (jest to związek odpowiadający za reakcje alergiczne) oraz rozszerzyć oskrzela (co będzie przydatną informacją przy astmie). Będzie też świetną odżywką przed treningową.

Przedawkowanie

Należy spożywać kofeinę z umiarem, inaczej przedawkowanie może nieść za sobą pewne konsekwencje, między innymi nudności, wymioty, osłabienie, silne pobudzenie psychoruchowe, przyspieszenie bicia serca, drgawki, a nawet porażenie ośrodka oddechowego w skrajnych przypadkach. Zatrucia kofeiną są rzadkie, ale trzeba pamiętać o tym, że się zdarzają (dawka śmiertelna kofeiny to ok. 10 gramów).

Zastosowanie w kosmetyce

Częstym składnikiem kosmetyków antycellulitowych oraz działających na elastyczność skóry jest właśnie kofeina. Związek ten pomaga pozbyć się toksyn z organizmu, wpływa na jędrność oraz poprawia krążenie krwi i odpływ limfy. Kosmetyki te będą więc wpływać na wygładzenie i ujędrnienie skóry oraz wyszczuplenie. W przypadku kosmetyków do włosów ograniczą one wypadanie włosów i będą stymulować cebulki, aby włosy szybciej rosły. Wzmacniają też strukturę włosa, wygładzają oraz dodają blasku. Aby aktywować działanie kofeiny należy trzymać je przynajmniej 2-3 minuty na skórze lub na włosach oraz stosować je regularnie, ponieważ kofeina, tak jak w przypadku spożywania, jest szybko usuwana przez organizm.