Czy Sterole Roślinne Obniżają Poziom Cholesterolu?
W tym artykule dowiesz się czym są sterole roślinne, jaki jest ich wpływ na cholesterol i jak można włączyć je do swojej diety.Przeskocz do:
- Czym są sterole roślinne?
- Sterole Roślinne - Źródła
- Jak sterole roślinne wpływają na cholesterol?
- Czy roślinne sterole mają właściwości przeciwutleniające?
- Wpływ wieku na korzyści steroli roślinnych
- Skutki uboczne steroli roślinnych
Czym są sterole roślinne?
Sterole roślinne lub fitosterole to związki alkoholowe pochodzenia roślinnego. Zidentyfikowano 40 różnych steroli roślinnych1, z ponad 200 formami i pokrewnymi związkami występującymi w roślinach i organizmach morskich2.
Najczęściej spotykanymi sterolami roślinnymi są sitosterol, kampesterol i stigmasterol, z których wszystkie są 4-desmatylosterolami (co oznacza, że nie mają grup metylowych przyłączonych do ich atomów węgla)1,3.
Są również bardzo podobne strukturalnie do najpopularniejszego sterolu zwierzęcego, cholesterolu. Podobieństwo polega na tym, że wszystkie sterole mają strukturę pierścienia chemicznego, a różnice występują pomiędzy łańcuchami bocznymi przyłączonymi do tego pierścienia1.
Ponieważ ich długość jest praktycznie identyczna z długością monowarstwy fosfolipidowej, która tworzy błonę wokół wszystkich komórek (2.1nm)4, związki te łatwo dopasowują się do tych błon komórkowych. W rzeczywistości odgrywają one ważną rolę w wielu funkcjach błony komórkowej, takich jak utrzymanie stabilności komórkowej i zarządzanie temperaturą.3,5,6.
Poza błonami komórkowymi znajdują się głównie w wewnętrznych warstwach mitochondriów (biochemiczna elektrownia komórki) i retikulum endoplazmatycznym (zaangażowanym w syntezę białek i lipidów)3.
Ostatnią funkcją roślinnych steroli, odróżniającą je od zwierzęcych steroli np. cholesterolu, jest ich rola jako prekursora szeregu czynników wzrostów roślinny3.
Sterole Roślinne - Źródła
Przeciętna dieta dostarcza około 0,25g roślinnych steroli dziennie, a w przypadku diety wegetariańskiej, ta ilość jest dwa razy większa.1.
W rzeczywistości, dieta wegetariańska może dostarczać do 1g steroli roślinnych dziennie3.
Średnie spożycie steroli roślinnych wynosi od 0.15-0.4g na dzień7,10,12,14, a około 10% pochodzi ze spożycia stanoli roślinnych.
Oleje i tłuszcze roślinne
W wielkiej Brytanii za najbogatsze źródło roślinnych steroli uważa się oleje roślinne, tłuszcze i produkty otrzymywane z olejów3. Szacowane dzienne spożycie najczęściej występujących w olejach steroli wynosiło 44% sitosterolu, 64% stigmasterolu i 59% kampesterolu3.
Zboża, ziarna i orzechy
Kolejnym najobfitniejszym źródłem steroli roślinnych są zboża, ziarna i orzechy3, z zawartością sitostanolu i kampestanolu w produktach takich jak pszeniczy i żyto9. W rzeczywistości spożycie chleba i płatków zbożowych zapewnia około 36% spożycia sitosterolu10.
Oprócz tych naturalnych źródeł, sterole można również dodawać do innych produktów spożywczych (na przykład margaryny)11.
Inne źródła roślinnych steroli (w tym brassikasterolu, avenasterolu i kampesteroli) obejmują skorupiaki, takie jak małże i ostrygi13,15.
Jak sterole roślinne wpływają na cholesterol?
Sterole roślinne i cholesterol
Chociaż zakłada się, że sterole roślinne ogólnie obniżają poziom cholesterolu, istotą jest to, że ilość spożywanych w diecie steroli roślinnych obniża poziom cholesterolu LDL3.
Pamiętaj, im większa ilość spożywanego cholesterolu LDL, tym większe ryzyko chorób układu krążenia16,17.
Badania nad korzyściami zdrowotnymi steroli roślinnych mają długą historię sięgającą lat 60-tych, kiedy to krystaliczna postać tych steroli była używana do obniżania poziomu cholesterolu u osób z jego wysokim poziomem18,19.
Mechanizm, dzięki któremu tak się dzieje, polega na zmniejszeniu wchłaniania cholesterolu z jelit. Ich podobna struktura jest dobrze przystosowana do konkurowania z cholesterolem o zastąpienie ich w opakowaniach tworzonych w jelitach, które dostarczają lipidy do komórek20,24;, pozostawiając cholesterol do usunięcia jako odpad.
Badania rozwijały się dalej w latach 70-tych i sitostanol oraz kampestanol okazały się być najskuteczniejszymi formami tego związku.3.
20 lat później, po sformułowaniu estrów stanoli i stwierdzeniu, że obniżają one poziom lipidów u osób z wysokim poziomem cholesterolu, włączenie takich estrów do majonezu i margaryny wykazało obniżenie poziomu cholesterolu o 10-15%25. To ożywiło badania nad sterolami roślinnymi, prowadząc do produkcji różnych artykułów spożywczych z dodatkiem steroli.
Czy roślinne sterole mają właściwości przeciwutleniające?
Kliniczne i ekonomiczne korzyści modyfikacji diety w celu przeciwdziałania chorobom sercowo-naczyniowym, wraz z modyfikacją aktywności fizycznej i lekami obniżającymi poziom cholesterolu, wciąż rosną, a sterole roślinne zajmują wysoką pozycję w zaleceniach i wytycznych dotyczących zdrowia publicznego. Jest to szczególnie podkreślane ze względu na dodatkowe korzyści płynące z przeciwutleniaczy, która są zalecane na dietach roślinnych.26.
Wpływ wieku na korzyści steroli roślinnych
14% redukcja cholesterolu LDL u osób w wieku 50-59.20,21,27,28 9% redukcja cholesterolu LDL u osób w wieku 40-49.29.32 11% redukcja cholesterolu LDL u osób w wieku 30-39.29,31,33,34
Skutki uboczne steroli roślinnych
Jednym z potencjalnych skutków ubocznych roślinnych steroli może być to, że mogą one prowadzić do blokad w tętnicach (podobnie jak cholesterol) ze względu na swoją strukturę, jednak ponieważ wchłaniana jest tak mała ilość steroli, nie kumulują one się w taki sam sposób jak cholesterol22,36.
Właściwie nie zaobserwowano żadnych szkodliwych lub niekorzystnych skutków ubocznych, pomimo wieloletnich przeglądów i analiz zarówno izolowanych steroli roślinnych jak i ich estrów27,38,39.
Jedynymi obawami jakie zauważono, jest to że sterole roślinne mogą zmniejszyć wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach i zmniejszać stężenie beta-karotenu1. Dla przykładu, ponieważ sterole obniżają poziom cholesterolu, obserwujemy również 8% redukcje witaminy E i 25% redukcje karotenu.128,29,33,39
Jednak ta kwestia jest minimlanie istotna, poniewaz zwykle dodanie do diety większej ilości owoców i warzyw byłoby skuteczne w przeciwdziałaniu tym niedoborom1.
Zapamiętaj
5 powodów, dla których warto utrzymać styl życia fitness w późniejszych latach
Fitness jest bez wątpienia stylem życia. Gdy stajemy się starsi, ćwiczymy nieco mniej. Czasami jest to nieuniknione ze względu na nasze zdrowie lub po prostu fakt, że ciało nie regeneruje się tak szybko! Możemy również cieszyć się większą ilością jedzenia i cieszyć się tymi drobnymi rzeczami w życiu, takimi jak oglądanie świata po przejściu na emeryturę. Z drugiej strony nie oznacza to, że musimy być leniwi.
Spodobał Ci się ten artykuł? Przeczytaj więcej na naszym blogu.
Antyoksydanty | Przeciwutleniacze | Zwalcz stres oksydacyjny
Dowiedz się gdzie znaleźć i w jak w jaki sposób dostarczyć odpowiednią ilość antyoksydantów do organizmu, tak aby wspomóc i przyśpieszyć procesy regeneracyjne oraz wesprzeć odporność. Co to są antyoksydanty?
Claire jest dietetyczką zarejestrowaną poprzez Academy of Nutrition and Dietetics oraz trenerem Health and Wellness certyfikowanym przez International Consortium for Health and Wellness Coaching. Posiada licencjat z biologii i tytuł magistra z dietetyki klinicznej i żywienia z Uniwersytetu w Pittsburghu.
Rozmowa i pisanie o jedzeniu i fitnessie jest ulubioną częścią życia Claire, ponieważ uwielbia wykorzystywać swoje doświadczenie, aby pomóc innym w realizacji ich celów zdrowotnych i w poprawie kondycji psychicznej.
Claire jest też certyfikowanym instruktorem kolarstwa halowego i uwielbia fizyczny impuls, jaki uzyskuje dzięki regularnym biegom i zajęciom jogi. Kiedy sama nie trenuje, kibicuje drużynom sportowym w rodzinnym mieście w Pittsburghu lub gotuje dla swojej rodziny.
Dowiedz się więcej o doświadczeniach Claire tutaj.
- Law, M., 2000. Plant sterol and stanol margarines and health. Bmj, 320(7238), pp.861-864.
- Akihisa T, Kokke W and Tamura T, Naturally occuring sterols and related compounds from plants, in Physiology and Biochemistry of Sterols. Ed by Patterson GW and Nes WD. American Oil Chemists’ Society, Champaign, IL, pp 172±228 (1991).
- Piironen, V., Lindsay, D.G., Miettinen, T.A., Toivo, J. and Lampi, A.M., 2000. Plant sterols: biosynthesis, biological function and their importance to human nutrition. Journal of the Science of Food and Agriculture, 80(7), pp.939-966.
- Nes WR, Multiple roles for plant sterols, in The Metabolism, Structure and Function of Plant Lipids. Ed by Stumpf PK, Mudd BJ and Nes WR. Plenum, New York, pp 3±9 (1987)
- H?c-Wydro, K., Wydro, P., Jagoda, A. and Kapusta, J., 2007. The study on the interaction between phytosterols and phospholipids in model membranes. Chemistry and physics of lipids, 150(1), pp.22-34.
- Dufourc, E.J., 2008. The role of phytosterols in plant adaptation to temperature. Plant signaling & behavior, 3(2), pp.133-134.
- Gylling H and Miettinen TA, Phytosterols, analytical and nutritional aspects, in Functional Foods. A new Challenge for the Food Chemist. Ed by Lasztity R, Pfannhauser W, Simon- Sarkadi L and ToÈmoÈskoÈ zi S. Publishing Company of TUB, Budapest, pp 109 (1999).
- Czybayko F, Beumers B, Lammsfuss S, LuE?tjohann D and von Bergmann KA, A simpli®ed micro-method for quanti®cation of fecal excretion of neutral and acidic sterols for outpatient studies in humans. J Lipid Res 32:1861±1867 (1991).
- Dutta PC and Appelqvist L-AÊ , Saturated sterols (stanols) in unhydrogenated and hydrogenated edible vegetable oils and in cereal lipids. J Sci Food Agric 71:383±391 (1996).
- Morton GM, Lee SM, Buss DH and Lawrence P, Intakes and major dietary sources of cholesterol and phytosterols in the British diet. J Human Nutr Dietet 8:429±440 (1995).
- 11. Wojciechowski ZA, Biochemistry of phytosterol conjugates, in Physiology and Biochemistry of Sterols. Ed by PattersonGWand Nes DW. American Oil Chemists’ Society, Champaign, IL, pp 361±395 (1991)
- De Vries JHM, Jansen A, Kromhout D, van de Bovenkamp P, van Staveren WA, Mensink RP and Katan MB, The fatty acid and sterol content of food composites of middle-aged men in seven countries. J Food Comp Anal 10:115±141 (1997).
- Phillips KM, TarragoÂ-Tani MT and Stewart KK, Phytosterol content of experimental diets differing in fatty acid composition. Food Chem64:415±422 (1999)
- Schothorst RC and Jekel AA, Oral sterol intake in the Netherlands: evaluation of the results obtained by GC analysis of duplicate 24-h diet samples collected 1994. Food Chem64:561±566 (1999).
- Lin DS, Connor WE and Phillipson E, Sterol composition of normal human bile. Effects of feeding shell®sh (marine) sterols.Gastroenterology 86:611±617 (1983).
- Law, M.R., Wald, N.J., Wu, T., Hackshaw, A. and Bailey, A., 1994. Systematic underestimation of association between serum cholesterol concentration and ischaemic heart disease in observational studies: data from the BUPA study. Bmj, 308(6925), pp.363-366.
- Hu FB, Manson JE, Willett WC. 2001. Types of dietary fat and risk of coronary heart disease: a critical review. J Am Coll Nutr 20:5_19.
- Pollak OJ and Kritchevsky D, Sitosterol, inMonographs on Atherosclerosis, Vol 10, Ed by Clarkson TB, KritchevskyDand Pollak OJ. Karger,Basle, pp 1±219 (1981).
- Best MM, Duncan CH, Van Loon EJ, Wathen JD, Lowering of serum cholesterol by the administration of a plant sterol.Circulation 1954. ;10 : 201-206.
- Gylling H, Radhakrishnan R, Miettinen TA. Reduction of serum cholesterol in postmenopausal women with previous myocardial infraction and cholesterol malabsorption induced by dietary sitostanol ester margarine :women and dietary sitostanol.Circulation 1997. ; 96 :4226-4231.
- Gylling H, Miettinen TA. Serum cholesterol and cholesterol and lipoprotein metabolism in hypercholesterolaemic NIDDM patients before and during sitostanol ester-margarine treatment.Diabetologia 1994. ;37 : 773-780.
- Jones PJH, McDougall DE, Ntanios F, Vanstone CA. Dietary phytosterols as cholesterol-lowering agents in humans. Can JPhysiol Pharmacol 1997. ; 75 :217-227.
- Lees AM, Mok HYI, Lees RS, McCluskey MA, Grundy SM. Plant sterolsas cholesterol-lowering agents : clinical trials in patients with hypercholesterolemia and studies of sterol balance.Atherosclerosis 1997. ;28 : 325-338
- Heinemann T, Kullak-Ublick A, Pietruck B, von Bergmann K.Mechanisms of action of plant sterols on inhibition of cholesterol absorption.Eur J Clin Pharmacol 1991. ;40(suppl 1) :59S-63S.
- Shahidi F, Natural Antioxidants. AOCS Press,Champaign, IL, pp 1±11 (1996)
- Miettinen TA, Puska P, Gylling H, Vanhanen H, Vartianen E. Reduction of serum cholesterol with sitostanol-ester margarine in a mildly hypercholesterolemic population. N Engl J Med1995. ; 333 :1308-1312.
- Gylling H, Miettinen TA. Cholesterol reduction by different plant stanol mixtures and with variable fat intake.Metabolism 1999. ;48 : 575-580.
- Weststrate JA, Meijer GW. Plant sterol-enriched margarines and reduction of plasma total- and LDL-cholesterol concentrations in normocholesterolaemic and mildly hypercholesterolaernic subjects.Eur J Clin Nutr1998. ;52 : 334-343.
- Hallikainen MA, Uusitupa MI. Effects of 2 low-fat stanolester-containing margarines on serum cholesterol concentrations as part of a low-fat diet in hypercholesterolemic subjects. Am J ClinNutr 1999. ; 69 :403-410.
- Vanhanen HT, Blomqvist S, Ehnholm C, et al. Serum cholesterol, cholesterol precursors, and plant sterols in hypercholesterolemic subjects with different apoE phenotypes during dietary sitostanol ester treatment.J Lipid Res 1993. ;34 : 1535-1544.
- Vanhanen HT, Kajander J, Lehtovirta H, Miettinen TA. Serum levels, absorption efficiency, faecal elimination and synthesis of cholesterol during increasing doses of dietary sitostanol esters in hypercholesterolaemic subjects. Clin Sci (Colch) 1994. ;87 : 61-67.
- Hendriks HFJ, Weststrate JA, van Vliet T, Meijer GW. Spreads enriched with three different levels of vegetable oil sterols and the degree of cholesterol lowering in normocholesterolaemic and mildly hypercholesterolaemic subjects. Eur J Clin Nutr1999. ; 53 :319-327.
- Niinikoski H, Viikari J, Palmu T. Cholesterol-lowering effect and sensory properties of sitostanol ester margarine in normocholesterolemic adults.Scand J Nutr 1997. ;41 : 9-12.
- Law MR, Wald NJ, Thompson SG. By how much and how quickly does reduction in serum cholesterol concentration lower risk of ischaemic heart disease ? BMJ 1994. ;308 : 367-373
- Glueck CJ, Speirs J, Tracy T, Streicher P, Illig E, Vandegrift J.Relationships of serum plant sterols (phytosterols) and cholesterol in 595 hypercholesterolemic subjects, and familial aggregation of phytosterols, cholesterol, and premature coronary heart disease in hyperphytosterolemic probands and their first-degree relatives. Metabolism 1991. ; 40 :842-848.
- Plat J, van Onselen ENMand Mensink RP, Dietary plant stanol ester mixtures. Effects on safety parameters and erythrocyte membrane fatty acid composition in non-hypercholesterolaemic subjects. Eur Heart J Suppl 1:S58±S63 (1999).
- Plat J and Mensink RP, Vegetable oil based versus wood based stanol ester mixtures: effects on serum lipids and hemostatic factors in non-hypercholesterolemic subjects. Atherosclerosis148:101±112 (2000).
- Omenn GS, Goodman GE, Thornquist MD, et al. Effects of a combination of beta carotene and vitamin A on lung cancer and cardiovascular disease. N Engl J Med 1996. ;334 : 1150-1155.
